'Erzurumlu yalnızca musalla önünde buluşmamalı'

Doğu Anadolu Sanayici ve İşadamları Derneği (DOSİAD) Sosyal Araştırmalar Komitesi yayımladığı raporda, Erzurum’da yabancılaşmaya dikkat çekti. Nüfus sirkülasyonunun yeni yerleşim alanlarına yöneldiği, kentsel dönüşüm kapsamında tarihi mahalle dokularının yitirildiğine dikkat çekilen raporda, Erzurum’da mahalle kültürünün yok olmaya yüz tuttuğu, aynı semtte yaşayanların ancak musalla önünde bir araya geldiği vurgulandı.

ÖNCE MADDİYAT, YANLIŞI

Dikey yapılaşmaya paralel olarak, özellikle Erzurum kent merkezinde komşuluk ilişkilerinin zayıfladığına işaret edilen raporda, komşuluk ilişkilerinde maddi endişelerin ön plana çıktığı, sosyal statü ve gelir durumuna göre yeni bir komşuluk ilişkisi geliştirildiği savunuldu. Aynı binada oturan daire sakinlerinin bile birbirlerini tanımadığına vurgu yapılan raporda, ilde manevi hassasiyet ve endişelerin yerini maddi amaçlara terk etmesinin bu sonucu tetiklediği belirtildi.

MODA ÖNCELİK

Gelir durumu iyileşen vatandaşların ilk öncelik olarak, yeni yapılaşmanın olduğu semtlerde yaşamayı belirlediği ve daha lüks yaşam alanlarına yoğunlaşıldığının bildirildiği raporda, tarihi ve eski mahallelerde ancak gelir seviyesi düşük kesimlerin kaldığı, bu alanlarda kentsel dönüşüm belirsizliği sebebiyle komşuluk ilişkilerinin de Erzurum’la ifade bulur seviyeden uzaklaştığı aktarıldı.

MUSALLA TAŞI ÖNÜNDE BULUŞMA

DOSİAD Sosyal araştırmalar Komitesi Raporunda Erzurum’da yeni gelişmeye başlayan musalla taşı önünde buluşma anlayışının kent kimlik ve kültürünü erozyona uğrattığı vurgulanarak, Büyükşehir Belediyesi merkezli olarak, ilçe belediyelerinin de dahil olduğu bir şekilde mahallelerde kaynaşma, dayanışma etkinlikleri gerçekleştirilmesi gerektiği ifade edildi.

BİZE NE OLDU?

Tarihi Erzurumluluk duruşunu mahalle kültürünün beslediği, bu kültürün yok olmasıyla birlikte Erzurumluluk kimliğinin de anlamsızlığa dönüşmeye yüz tuttuğunun kaydedildiği raporda, ‘Erzurum’da bundan yirmi yıl öncesine kadar rengi, motifi ve ahengi ayrı, ancak duruş ve hassasiyeti Erzurum eksenli, yaşayanlarının önceliğinin Erzurum olduğu bir mahalle kültürümüz vardı. Bu mahallelerde yaşayanlar kendilerini öncelikle semtleriyle ifade eder, hatta  isimlerin önüne tanıtma sıfatı olarak mahalle adı getirilirdi. Çırçırlı, Yoncalıklı, Kavaklı, Gavurboğanlı, Dere Mahalleli, Dağ Mahalleli, Tosyalı, Hacı Cumalı, Kadanalı, Mahallebaşılı, Muratpaşalı, Eminkurbulu gibi sıfatlarla anılmak Erzurumluluk hasleti içinde bir övgü sebebiydi. Hemen her tarihi mahalle konut mimarisinden mahalle motiflerine kadar kendine özgün bir durum sergiler, mahalle içi dayanışma ve yardımlaşmalar bir vecibe ve görev sayılırdı. Mahalle Büyükleri öncelikle gençler olmak üzere Mahalle’nin ufuk ve yol haritasını belirler, birer kanaat önderi gibi mahalle içi yüksek ahlak disiplini sağlardı. Ancak yatay yapılaşmadan dikey yapılaşmaya geçiş, gelir farklılığının artması, mahallelerde yaşam kalitesinin düşmesi bir yabancılaşma süreci başlattı. Bu süreç önce mahallelerin kültürünü, sonra da ilin kültürünü olumsuz etkiler hale geldi’  ifadelerine yer verildi.