Devlet Arşivlerinde yeni süreç

Devlet Arşivleri Başkanı Prof. Dr. Uğur Ünal, “Özellikle Osmanlı döneminden başlayarak günümüze kadar olan belgelerin önemli bir kısmı dijital ortama alındı. Bir ilahiyatçı, bir sosyolog, başta tarihçiler bütün bilim dallarına hizmet sunulacak. Bu adeta bilim camiası için bir müjdedir” dedi.
Cumhurbaşkanlığına bağlı Devlet Arşivleri, bünyesinde bulunan 30 milyonun üzerindeki belgeyi dijital ortamda araştırmacıların hizmetine sundu. Dünyada eşine az rastlanır bir kaynağı ilgililerin hizmetine sunan Devlet Arşivleri Başkanlığı, yeni tip Korona virüs (Covid-19) salgını nedeniyle işlemlerini hızlandırdı. 1300’lü yıllardan başlayarak günümüze kadar gelen arşivin tamamının ücretsiz olarak kullanıma sunulduğunu açıklayan Devlet Arşivleri Başkanı Prof. Dr. Uğur Ünal, araştırmacıların belgeyi indirme durumunda ise 50 kuruşluk bir ücret ödemesi yapacağını söyledi. Ankara’da bulunan Devlet Arşivleri Başkanlığının Covid-19 tedbirleri kapsamında uzun bir süredir kapalı olduğuna değinen Prof. Dr. Ünal, “İçerisinde bulunduğumuz salonlar yaklaşık 1 aydır kapalı. Gerek Osmanlı, gerekse Cumhuriyet arşivi bizim için olduğu gibi dünya için de en önemli arşivlerin başında geliyor. Günlük olarak 200-300 araştırmacı bu sokaklara gelerek araştırma yapıyordu. Tabii ki bu süreç içerisinde artık salonlarımıza giriş yasaklandı. Covid-19 salgınının önlenmesi adına devlet arşivleri olarak yıllardır yaptığımız birtakım çalışmalar var. Bu çalışmaların meyvesini topluyoruz. ‘Artık araştırmacılarımız buraya gelemiyorsa biz araştırmacılarımızın bilgisayarında olalım’ dedik ve bugün itibarıyla 30 milyonun üzerindeki belgeyi araştırmacılarımız sistem üzerinden belge tarama sistemine girerek ulaşabilecekler. ‘www.devletarsivleri.gov.tr’ girdiklerinde aradıkları belgeyi görebilecek ve erişebilecek” ifadelerini kullandı.
2001 yılından itibaren dijitalleşme anlamında faaliyetlerin sürdüğünü açıklayan Ünal, emeği geçen herkese teşekkürlerini iletti. Ünal, “Özellikle son yıllarda arşiv hizmetlerinin sunumu konusunda araştırmacılara sağlanan imkanlarda çok büyük değişiklikler ve yenilikler oldu. Bu açıdan baktığımızda geçtiğimiz yıllarda internet ortamlarındaki belgeleri belli oranlarda, talep ettiklerinde sisteme indiriyorlardı. Şu an itibariyle belgenin tamamını frigramlı bir şekilde görebilecekler ve belgeyi talep ederlerse ücretini ödeyip, bilgisayarlarına indirebilecekler. Buradaki yenilik özellikle daha önceden salonlara gelen araştırmacılarımız, adeta salona gelmiş gibi bu belgeleri görüp üzerlerinde çalışma yapılabilecek. Bu yönüyle çok önemli bir yeniliktir. Tabii ki 2001 yılından bu yana dijitalleştirme çalışmaları var. O tarihten günümüze kadar gelen sürede emeği geçen tüm arkadaşlarıma teşekkürlerimi iletiyorum” şeklinde konuştu.
Türkiye’de yeni hükümet sistemine geçişle birlikte dijitalleşme sürecinin hızlandığına değinen Ünal, “Yeni hükümet sistemine geçişle birlikte Cumhurbaşkanımızın da talimatlarıyla artık bizler çok daha hızlı, araştırmacı ve vatandaşlarımıza hizmet sunma adına böyle bir olaya imza attık. Tabii ki Covid-19 salgını ve ortaya koyduğu tehdit bu çalışmalarımızı öne almamızı sağladı. Eskiden beri var olan çalışmaların bugün önemli bir zirvesini yaşıyoruz” dedi.
700 yıllık bir arşivi araştırmacıların hizmetine sunduklarına değinen Ünal, durumu bilim camiası için müjde olarak nitelendirdi. Ünal, “Özellikle Osmanlı döneminden başlayarak günümüze kadar olan belgelerin önemli bir kısmı dijital ortama alındı. Dijitalleştirilmiş tüm belgelere erişim imkanı sağlanacak. 1300’lü yıllardan 2000’li yıllara kadar belgeler yer alacak. Burada; ekonomik, sosyal, kültüre ait birçok belge araştırmacılarımızın karşısına çıkacak. Tabii ki tarih tarif edilmez bir alan. Birçok tarihi vesikayı burada görebilecekler. Bir ilahiyatçı, bir sosyolog, başta tarihçiler bütün bilim dallarına hizmet sunulacak. Bu adeta bir müjdedir bilim camiası için” diye konuştu.
Araştırmacılardan üyelik konusunda herhangi bir ücret talep edilmediğini vurgulayan Ünal, ilgili belgeyi indirmek istediklerinde ise dünyada eşine az rastlanır bir ücret ödeneceğinin altını çizdi. Dünyadaki emsallerine göre çok ucuz bir şekilde bilgiye ulaşılacağına değinen Ünal, “Resmi sitemize girdikleri zaman belge tarama sisteminden araştırmalarını yapacaklar. Üyeyseler zaten Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarıyla ve şifreleriyle girebilecekler. Üye değillerse de çok kısa bir sürede üyelik alarak üyelik sağlayabilecekler. Herhangi bir ücret söz konusu değil üyelik için. Zaten bu konuda dünyanın en pratik hizmetlerini sunan ülkelerden birisi Devlet Arşivleri. Araştırmacılar belgeyi bilgisayarlarına indirmek isterse 50 kuruş gibi bir rakamda ödeme yapacak” ifadelerini kullandı.
Covid-19 salgını sebebiyle yaşanan koruyucu tedbirlere dikkat çeken Ünal, araştırmacıların süreci atlatmaları için de birtakım önerilerde bulundu. Ünal, “Özellikle araştırmacılarımıza, ‘Evde Kal’ kampanyası çerçevesinde hepimiz olabildiğince evde kalıyoruz. Ben de bilim insanı, tarihçi olarak, tarihçilerimiz oturup bu fırsatı çok iyi şekilde değerlendirsinler. Belgeleri tarasınlar, akademik makalelerini, çalışmalarını bilim dünyasına kazandırmak açısından ne gerekiyorsa yapsınlar” dedi.