Şeyhler'de tarih ziyneti

Erzurum Yakutiye ilçesinde bulunan Şeyhler Camisi'nde 1771 yılında Hatip Mehmet Efendi tarafından yapılmış 241 yıllık güneş saati bulunuyor.
Erzurum Şeyhler Camisi'nin yerinde önceden 1720 yılında tahta minareli bir mescit bulunuyordu, Hatip Mehmet Efendi adında bir kişinin bu mescidi yıktırarak 1767 tarihinde bu camiyi yaptırdı. Cami üç gözlü son cemaat yeri ve tek kubbe ile örtülü iç mekandan oluşuyor. Caminin minaresinde kaide üstünde 1771 yılında yaptırılmış bir güneş saati yer alıyor.
Şeyhler Cami imamı Abdurrahman Özdemir, "Şeyhler Camisi'nde bulunan güneş saati 1771 yılında caminin 2. tadilatında yapıldığı rivayet ediliyor. Güneş olduğu zaman gölge misali güneş doğudan batıya gidişinde gölgelerin üzerindeki o saatin içindeki rakamlar zeval vaktine geldiğinde tam 12’de gölge güneş saatindeki çizginin tam üzerine geliyor ve öğlen vaktinin geldiği anlaşılıyor. Güneş olmadığı zamanda gölge yansımadığından dolayı güneş saatini anlayamıyoruz” dedi.
Güneş saatini gören vatandaşlar ise yıllardır gördükleri güneş saatinden haberden olmadıklarını dile getirdiler.
GÜNEŞ SAATİ
Eski çağlardaki insanlar güneşin ufuk üstündeki hareketinden, dikey bir çubuğun gölgesini izleyerek zamanı belirleyebiliyorlardı. Bu yöntem tamamen doğru saati vermiyordu, çünkü gölgenin uzunluğu yardımıyla belirlenen zaman gerçek saati göstermeye yeterli değildi. Güneş saati, insanların zamanı güneşin konumuna göre ölçmeye zaman yarayan alettir. Genel olarak rastlanan yatay güneş saati tasarımlarında dikey olarak yerleştirilmiş bir çubuğun gölgesi, yatay yerleştirilmiş bir yüzeyde günün saatlerini gösteren kadrana düşer. Güneş gökyüzünde ilerledikçe çubuğun ucunun saat üzerinde bıraktığı gölge, farklı saat çizgilerine denk gelecek şekilde hareket eder. Bu tasarımlarda çubuğun Dünya'nın dönme eksenine hizalanması gerekir. Dolayısıyla bu tür güneş saatinin doğru zamanı göstermesi için çubuğun manyetik kuzeyi değil, coğrafi kuzeyi gösteriyor olması gereklidir.
Güneş saatleri Rönesans devrinde en parlak dönemlerini yaşamıştır. Güneş saati yapımı bir sanat haline gelmiş ve Güneş saati yapanlar sırlarını ve yapım tekniklerini korumuş ve saklamışlardır. Her şekil ve büyüklükte güneş saatleri geliştirilmiş, bunlar yatay, dikey veya bunların arasındaki herhangi bir açıda yapılmıştır.
İslam'da zamanın belirlenmesinde güneş saatlerinden yaygın olarak yararlanıldığı bilinmekle birlikte, bugün özgün güneş saati örneklerine, cami duvarına işlenmiş bulunan saatler dışında çok ender rastlanmaktadır. Namaz vakitlerini gösteren güneş saatleri şekillerine göre yatay, dikey ve silindirik olmak üzere üç çeşittir.