Ticarete ilişkin kanun teklifi kabul edildi

Genel Kurulda kabul edilen kanuna göre; Perakende ticarette haksız ticari uygulamalarda bulunulamayacak. Lisanslı depo işletmelerine verilen lisansların süresi 3 yıla çıkarılacak. Toptancı hallerinde kendilerine tahsisli iş yerlerini kullananlara verilen 12 yıllık kiracılık hakkı 18 yıla çıkarılacak. Perakende ticarette haksız ticari uygulamaların önüne geçilmesi için caydırıcı idari para cezası uygulanacak.

TOBB YASASI

TBMM Genel Kurulunda, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 640 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi görüşüldü.

Teklifin görüşmelerinde söz alan İYİ Parti Samsun Milletvekili Bedri Yaşar, üretici ile tüketici arasındaki makasın minimuma düşürülmesi gerektiğini, üreticilere yönelik indirimli mazot verilirse fiyatların ineceğini söyledi. Yaşar, teklife yönelik eleştirilerde bulundu.

MHP Kayseri Milletvekili Baki Ersoy, düzenlemenin, vatandaşların bazı konularda yaşayabileceği mağduriyetlerinin önüne geçilmesini amaçladığını ifade etti.

Teklifle üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ilişkilerde muhtelif olumsuzluklardan yola çıkılarak "haksız ticari uygulama" kavramının tanımlandığını aktaran Ersoy, "Sipariş iptalleri, prim ve bedel talepleri, kampanyalı mal ve hizmet talepleri, sözleşme şekil ve içerikleri, maliyet ve giderlerin yansıtılması gibi konulardaki haksız ticari uygulamalar yasaklanacak. Perakende ticarette rekabet ilkelerinden vazgeçilmeden yaşanan sorunların giderilmesi, daha iyi işleyen ve daha adil bir tedarik zincirinin oluşturulması ve perakende sektöründe faaliyet gösteren tüm paydaşlara yönelik düzenlemelerle sektörün altyapısının iyileştirilmesi ve güçlendirilmesi hedefleniyor." diye konuştu.

Ersoy, MHP olarak teklifi olumlu değerlendirdiklerini ve desteklediklerini dile getirdi.

CHP Kocaeli Milletvekili Tahsin Tarhan, yıllardır sektörün talep ettiği hal yasasının "Meclisin raflarında tozlandığını, perakende sektörünün düzen istediğini" ifade etti.

Tarhan, "Bu teklifte ne halcilerin ne de perakende sektörünün sorunlarına çözüm var. Lobilerin gücüyle adrese teslim bir teklifi görüşüyoruz." dedi.

Vatandaşların, EYT, vergi ve ceza affı düzenlemeleri beklerken Meclis'e halkın gündeminden kopuk tekliflerin getirildiğini savunan Tarhan, "Meclis'ten beklentilerin bu kadar yüksek olduğu bir dönemde bu teklif, adeta kaptıkaçtı bir şekilde, gerekli hazırlıklar yapılmadan gündeme getirildi. Getirilen bu teklifle bir aylık fiyat sabitlenmesinin diyeti ödeniyor. 'Küçük esnaf ve üreticiyi koruyacağız.' diye getirilen Perakende Yasası'nı değiştiren bu teklifte yine lobiler galip." değerlendirmesinde bulundu.

Sektörün, iktidardan, AVM'lere bir düzen getirilmesini, çalışma günlerinin düzenlenmesini, şehir merkezlerinde açılmasının önlenmesini beklediğini söyleyen Tarhan, "Siz AVM partisi olmuşsunuz. Türkiye'nin dört bir yanını betona, ranta peşkeş çekiyorsunuz. Samimiyseniz AVM'ler ve zincir marketler hafta sonu valilik kararıyla belirlenecek bir gün çalışmasın." şeklinde konuştu.

MADE İN TÜRKİYE

TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı Altunyaldız, ihracatçıların, "Made in Türkiye" markasını dünyanın dört bir köşesine ulaştırdığını söyledi.

Göreve geldikleri günden bu yana üretime, ihracata, katma değere, teknolojiye odaklı büyümeyi esas aldıklarını aktaran Altunyaldız, "Bugünlerde bir yanda ülkeyi yönetmeye cesareti olmayanların karmaşık halini diğer yanda ülkeyi 20 yıldır yöneten, Türkiye Yüzyılı hedeflerine adım adım yürüyen bir liderin cesaretini görüyoruz." dedi.

AK Parti hükümetleri döneminde, 36 milyar dolar olan ihracatın 2022'nin sonunda 254,2 milyar dolara yükseldiğini dile getiren Altunyaldız, ihracatın, çarklarını durmaksızın döndüren üretimin yakıtı olmaya devam ettiğini belirtti.

İhracatı yalnızca sayılardan ibaret görmediklerini, üretim, rekabetçilik, büyüme ve kalkınma kültürü olarak gördüklerini anlatan Altunyaldız, "İhracatımızın belli illerimizde yoğunlaşmasının yerine ülkemizin dört bir tarafında yaygınlaşmasını sağladık. Artık ihracat yapmayan ilimiz yok. İhracat tutarı kadar, ihracata yönelen firma sayısındaki artışın da ihracatın tabana yayılması açısından sevindirici olduğu aşikar." ifadelerini kullandı.

Altunyaldız, Türkiye Yüzyılı meşalesinin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde ateşlendiğini söyleyerek, "Bu süreç, katma değerli ihracatın, milli enerjinin, yerli teknolojilerle donatılan sanayi gücünün, dijitalleşme ve yeşil dönüşüme odaklı kalkınmanın dönemi olacak." dedi.

Dünyanın içinde bulunduğu dönüşüm sürecinin ortaya çıkardığı fırsatların Türkiye'yi işaret ettiğini belirten Altunyaldız, Türkiye'nin yeni dönemin kazananı, oyun kurucusu olacağını kaydetti.

YASANIN İÇERİĞİ

TBMM Genel Kurulunda, ticarete ilişkin düzenlemeler içeren Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 640 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi kabul edildi.

Kanuna göre, kooperatif ve üst kuruluşları yönetim kurulu üyeleri, kooperatifin ticaret sicili kayıtlarını, finansal tablolarını, yönetim kurulu yıllık faaliyet raporlarını, genel kurul toplantı evrakını, ortaklarının kimlik, iletişim, pay ve ödemelerine ilişkin bilgilerini Kooperatif Bilgi Sistemi'nin (KOOPBİS) kurulmasını müteakip 1 yıl içinde sisteme aktaracak. Bu süre, Ticaret Bakanlığınca 6 aya kadar uzatılabilecek.

Serbest bölgelerde, kullanıcıların ihtiyacı olan doğal gaz altyapısını kurmak ve işletmek, kamu ve özel kuruluşlardan doğal gazı satın alarak bölge içinde dağıtım ve satışını yapmak işleticinin yetki ve sorumluluğunda olacak. İşleticinin izni olmaksızın doğal gaz ihtiyacı başka bir yerden karşılanamayacak ve bu amaçla münferiden tesis kurulamayacak. Bu hükmün uygulanmasına ilişkin bölge içi doğal gaz dağıtım ve satışı nedeniyle kullanıcılardan tahsil edilecek bedele ilişkin üst limit, Ticaret Bakanlığınca belirlenecek.

İşleticinin talebi ve bölgede faaliyet gösteren doğal gaz dağıtım şirketinin kabulü halinde doğal gaz dağıtım şirketleri, serbest bölgeler içinde şebeke yatırımı yaparak veya yapılmış şebekeyi mülkiyeti ile birlikte devralarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından belirlenen koşullar kapsamında serbest bölge içinde doğal gaz dağıtım faaliyeti gerçekleştirebilecek. Doğal gaza ilişkin faaliyetlerin işletici tarafından yürütüldüğü serbest bölgelerde, doğal gaz iletim ve dağıtım lisansı sahibi şirketlerin herhangi bir hak, yetki veya sorumluluğu bulunmayacak.

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce bölge içi doğal gaz şebekesi yatırımı doğal gaz dağıtım şirketlerince yapılmış olan serbest bölgelerde, işleticilerin bölge içi doğal gaz dağıtım ve satış yetkisi doğal gaz dağıtım şirketlerine devredilmiş sayılacak.

Vergi mükellefiyet bilgisi kapalı olan ticaret ve sanayi odası ile borsa üyelerinin üyelikleri askıya alınabilecek. Her yılın ocak ayında güncelleme çalışması yapan odalar, Gelir İdaresi Başkanlığından alınan mükellefiyet kapalı bilgisine istinaden ilgili üyeyi yönetim kurulu kararıyla askıya alabilecek ve aidat tahakkukunu durdurabilecek. Bu üyenin ticaret sicil kaydı açık olduğu sürece oda üyeliği de devam edecek.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Genel Kurulu, toplam tutarı brüt asgari ücretin yüzde 50'sini geçmeyen ve zaman aşımı süresinin dolmasına 1 yıldan az kalan aidat borçları ve ferilerine yönelik oda ve borsa meclislerince terkin kararı verilebilecek üst sınırı belirleyebilecek.

TOBB'un yıllık gelirinin yüzde 2'sinin, TOBB Eğitim ve Kültür Vakfı ile TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesinin ihtiyaçları için kullanılması amacıyla aktarılması için 15 yıl olarak belirlenen süre 25 yıla çıkarıldı.

Kanunla, Ticaret Bakanlığınca lisanslı depo işletmelerine 2 yıl için verilen lisansların süresi 3 yıla çıkarılacak.

Esnaf ve sanatkarlar meslek kuruluşlarının genel kurulları, genel kurul üyelerinin 5'te 2'sinin noterce tasdik edilmiş imzası ile düzenlenecek tutanak ve gündemle noter kanalıyla yapılacak başvuru üzerine, alınacak kararla yönetim kurulu tarafından olağanüstü olarak toplantıya çağırılacak.

Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'un yürürlük tarihi olan 1 Ocak 2012'den önce, toptancı hallerinde kendilerine tahsisli iş yerlerini kullanan mevcut tahsis sahiplerine verilen 12 yıllık kiracılık hakkı 18 yıla çıkarılacak.

Kanunla perakende ticarette haksız ticari uygulamalarda bulunulamayacak.

Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerde taraflardan birinin diğer tarafın ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına neden olan faaliyetleri haksız ticari uygulama olarak değerlendirilecek.

Kanuna göre, haksız ticari uygulama olarak belirtilen faaliyetler şöyle:

- Kalite standartlarının sağlanması amacıyla sözleşmede yer verilen koşullar hariç olmak üzere, herhangi bir gerçek veya tüzel kişiden mal veya hizmet teminine zorlamak.

- Kampanya maliyetini, kampanyalı satış yapmak istemeyen tarafa yansıtmak.

- Tarım ve gıda ürünlerinin tedarikinde ticari ilişkinin koşullarını, yazılı veya elektronik ortamda yapılan sözleşmeyle belirlememek.

- Karşı tarafın aleyhine tek taraflı değişiklik yapma yetkisi veren veya açık ve anlaşılır olmayan hükümlere sözleşmede yer vermek.

- Ürün talebini doğrudan etkileyen herhangi bir hizmet vermediği halde mağaza açılışı ve tadilatı, ciro açığı, banka ve kredi kartı katılım bedeli ve başka adlar altında bedel almak veya verdiği hizmetin türünü ve hizmet bedelinin tutar ya da oranını sözleşmede belirtmediği halde prim ve bedel almak.

- Karşı tarafın kusurundan kaynaklanan durumlar hariç olmak üzere, üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine yönelik siparişleri, ürünün teslim tarihinden önceki 30 içinde iptal etmek.

- Karşı tarafın kusurundan kaynaklanan durumlar hariç olmak üzere, üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerinin tesliminden veya mülkiyetinin devrinden sonra bozulma ya da zayi olma gibi maliyetleri yansıtmak.

Bozulan gıdalarda kusuru ispat yükü siparişi iptal eden veya maliyeti karşı tarafa yansıtana ait olacak.

Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'da yapılan değişiklik 1 Ocak 2024'te yürürlüğe girecek.

Kanuna göre, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerden kaynaklanan ödemelerin, sözleşmede öngörülen süre içinde yapılması esas olacak.

Üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine ilişkin ödemelerin süresi; alacaklının küçük, borçlunun orta veya büyük ölçekli ya da alacaklının orta, borçlunun büyük ölçekli işletme olması durumunda 30, diğer durumlarda 45 günü geçemeyecek.

30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünleri dışında yer alan tarım ve gıda ürünlerine ilişkin ödemelerin süresi, alacaklının küçük, borçlunun orta veya büyük ölçekli ya da alacaklının orta, borçlunun büyük ölçekli işletme olması durumunda 60 gün ile sınırlanacak. Bu düzenlemede belirtilen süreler, teslim veya mülkiyetin devri tarihlerinden hangisi önce ise o tarih esas alınarak hesaplanacak. Ödemenin süresi içinde yapıldığına ilişkin ispat yükü borçluya ait olacak.

Söz konusu düzenlemenin yürürlük tarihi 1 Ocak 2024 olacak.

Alışveriş merkezlerindeki ortak kullanım alanlarına ilişkin elektrik, su, doğal gaz, yenileme niteliğinde olmayan bakım, onarım, güvenlik ve temizlik giderleri gibi alışveriş merkezinin aynına ilişkin olmayan giderler ile alışveriş merkezinde fiilen çalışan bordrolu yönetim personelinin göreviyle ilgili giderler ortak gider olacak. Alışveriş merkezindeki perakende işletmelerden yalnızca bu giderler için katılım payı tahsil edilebilecek. Reklam, pazarlama ve danışmanlık gibi ortak gider niteliğine haiz olmayan giderler ile belgelendirilmeyen giderler için herhangi bir bedel tahsil edilemeyecek.

Ortak kullanım alanlarından elde edilen kiralama, reklam, pazarlama, kültürel ve sanatsal faaliyet ve diğer ortak kullanım alanı gelirleri ile ortak gider katılım payı avanslarından elde edilen her türlü gelir ortak gelir olacak. Ortak gelirler, ortak giderlerin karşılanmasında kullanılacak.

Alışveriş merkezi maliki veya yönetimi, her yıl bir önceki yıla ilişkin ortak gelir ve gider raporu hazırlayarak alışveriş merkezindeki perakende işletmelere gönderecek. Raporda, ortak gelir ve giderlerin tür ve tutarları, her bir perakende işletmeden tahsil edilmesi gereken ve tahsil edilen ortak gider katılım payları ile ilgili bakanlıkça gerekli görülen diğer bilgilere yer verilecek.

Kanunla, Perakende Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'un ceza hükümleri bölümünde değişiklik yapılıyor. Haksız ticari uygulamaların önüne geçilmesi için caydırıcı mahiyette idari para cezası uygulanacak.

Kanunun yürürlüğe girmesinden önce reklam, pazarlama ve danışmanlık gibi giderler için alışveriş merkezindeki perakende işletmelerden katılım payı talep edilebilmesine imkan sağlayan ve bu maddenin yayımı tarihinden önce kurulan sözleşme hükümleri, sözleşme süresince geçerli olacak. Ancak, sözleşme süresinin sona ermesinden önce veya sonra sözleşmenin yenilenmesi ya da süresinin uzatılmış sayılması hallerinde söz konusu giderler için katılım payı tahsil edilemeyecek.

Sözleşmelerde yönetim giderinin alt kalemleri ayrıca belirtilmedikçe perakende işletmelerden yönetim gideri olarak yalnızca alışveriş merkezinde fiilen çalışan bordrolu yönetim personelinin göreviyle ilgili giderler için katılım payı tahsil edilebilecek.

Perakende işletmelerce ödenmesi gereken katılım payları, bu işletmelerin satış alanlarının alışveriş merkezinin satış alanına oranlanmasıyla hesaplanacak.

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce Ticaret Bakanlığında "Avrupa Birliği uzmanı" ile "ihracatı geliştirme uzmanı" kadrolarını kazananlar, kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu kadrolarda görev yapanlar, yurt dışında daimi görevde veya Ticaret Bakanlığında veya başka kamu kurum ve kuruluşunda idari görevde bulunanlar, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 ay içinde talep etmeleri halinde, durumlarına uygun "ticaret uzmanı" kadrolarına atanacak.