Aydın Adnan Menderes Üniversitesi’nden Dr. Oğuzhan Aydın, ülke genelinde yaptığı bir araştırmayla Türkiye’nin utangaçlık haritasını çıkardı. Tüketici davranışlarını baz alan araştırmaya göre Türkiye’nin en utangaç bölgesi Doğu Karadeniz. Bayburt, Erzincan, Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan ile birlikte Erzurum’un da yer aldığı Kuzeydoğu Anadolu ise ikinci sırada yer aldı
BATI KÜLTÜRÜNDE UTANGAÇLIK
Batı kültüründe utangaçlık, bireyin üstesinden gelmesi gereken psikolojik bir problem olarak görülüyor. Doğu kültüründe ise utangaçlık, sanki bireylerde bulunması gereken bir meziyetmiş gibi algılanıyor. Bu bakış açısından olsa gerek utangaçlık, batı kültüründe tüketici davranışları açısından hemen hemen hiç ele alınmamış. Türkiye'de ise durum oldukça farklı. Türkiye, Batı ile Doğu kültürünün harmanlandığı bir ülke. Türkiye'de mahcubiyet, utanma, çekingenlik gibi duygulara sahip olmak güzel ahlakın bir göstergesi. Utangaçlıkla ilgili yapılan diğer araştırmalarda gördük ki; utangaçlık düzeyi İsrail'de oldukça düşük. Japonya'da ise utangaçlık düzeyi yüksek. Aslında bu araştırmalar son derece önemli.
Türkiye Batı ve Doğu kültürünün ahenkle buluştuğu eşsiz bir ülke. Utangaçlık düzeyinin batıya doğru gidildikçe düşmesi batılılaşmayla ilişkili olabilir. Eğitim düzeyi, gelir seviyesi, bölgenin gelişmişlik düzeyi, sosyo-kültürel birikim ve sosyoekonomik yapı gibi son derece önemli değişkenlerin ayrı ayrı utangaçlıkla beraber ele alınması gerekir.
ARAŞTIRMA VERİLERİ
12 bölgede, toplam 4 bin 337 kişi ile yapılan utangaçlık araştırmasının detaylı sonuçları şöyle: 1. Doğu Karadeniz: Yüzde 37 (Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin ve Gümüşhane) 2. Kuzeydoğu Anadolu: Yüzde 35 (Erzincan, Bayburt, Erzurum, Ardahan, Kars, Iğdır ve Ağrı) 3. Orta Anadolu: Yüzde 33,75 (Sivas, Yozgat, Kırıkkale, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Kayseri) 4. Güneydoğu Anadolu: Yüzde 33 (Gaziantep, Kilis, Adıyaman, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Siirt, Şırnak) 5. Batı Anadolu: Yüzde 32,25 (Ankara, Konya, Karaman) 6. Ortadoğu Anadolu: Yüzde 31,25 (Malatya, Elazığ, Tunceli, Bingöl, Van, Muş, Bitlis, Hakkari) 7. Batı Karadeniz: Yüzde 31 (Zonguldak, Bartın, Karabük, Kastamonu, Çankırı, Çorum, Sinop, Samsun, Amasya, Tokat) 8. Akdeniz/Batı Akdeniz: Yüzde 29,71 Doğu Akdeniz: Yüzde 33,5 (Hatay, Osmaniye, Kahramanmaraş, Adana, Mersin, Antalya, Isparta, Burdur) 9. Ege: Yüzde 29,25 (İzmir, Manisa, Aydın, Muğla, Denizli, Kütahya, Uşak, Afyon) 10. İstanbul: Yüzde 29 11. Doğu Marmara: Yüzde 27,25 (Eskişehir, Bilecik, Bursa, Yalova, Sakarya, Kocaeli, Düzce, Bolu) 12. Batı Marmara: Yüzde 24,75 (Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, Çanakkale, Balıkesir)
BU SORULARA 'EVET' DEDİLER
Müşteriler üzerinden yapılan utangaçlık araştırmasında, sorulan ve 'evet' cevabının çoğunlukta olduğu sorular şöyle:
İyi tanımadığım kişilerle birlikteyken kendimi tedirgin hissederim.
Başkalarından herhangi bir konuda bilgi istemek bana zor gelir
Başkaları ile birlikteyken konuşacak kendimi gergin hissederim.
Yetkili bir kişi ile konuşurken kendimi gergin hissederim.
Karşı cinsten kişilerle birlikteyken daha utangaç olurum.
Saatin kaç olduğunu başka birine soramam.
Fiyat etiketi olmayan ürünlerin fiyatını sormakta çekingenlik gösteririm.
Bomboş bir mağazaya girmekten çekinirim.
Para üstünü, ayıp olur diye, kasiyerin gözü önünde sayamam.