Türkiye’nin genetik materyali Bankalarda korunuyor

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Bakanlık bünyesinde Ankara ve İzmir’de bulunan iki tohum gen bankasında Türkiye’nin bütün zenginliklerini oluşturan bitki örtüsüne ait tohumların tasnif ve analiz edildiğini belirterek, “Bu iki gen bankamızda 120 bin genetik materyali koruma altında tutuyoruz” dedi.
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Bakanlığa bağlı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) bünyesinde faaliyet gösteren iki tohum gen bankasından biri olan Ankara’daki Türkiye Tohum Gen Bankasını ziyaret ederek incelemelerde bulundu.
Burada, tohum gen bankalarının çalışmaları ile ilgili değerlendirmelerde bulunan Yumaklı, Türkiye’nin tohumlarının, tohum gen bankalarında muhafaza altında tutulduğunu bildirdi.
“İki gen bankamızda 120 bin genetik materyali koruma altında tutuyoruz”
Bakan Yumaklı, Ankara ve İzmir’de faaliyet gösteren iki tohum gen bankasının yedekli olarak çalıştıklarını belirterek, şunları kaydetti:
“Türkiye Tohum Gen Bankası kapasite olarak dünyanın üçüncü büyük gen bankası durumunda. Burada hem geçmişimizi hem de geleceğimizi muhafaza altında tutuyoruz. Türkiye'nin hububattan farklı türlerdeki bitki çeşitlerine ve yabani türlere kadar ülkemizin bütün zenginliklerini oluşturan bitki örtüsüne ait tohumlar, bu gen bankasında tasnif ve analiz ediliyor. İzmir ve Ankara’daki iki gen bankamızda 120 bin genetik materyali koruma altında tutuyoruz. Hem yurt içinde hem de yurt dışında her bakımdan referans alınan bir Tohum Gen Bankasına sahibiz.”
“Ülkemizin bütün zenginliklerini oluşturan bitki örtüsüne ait tohumlar bu gen bankasında tasnif ve analiz ediliyor”
Gen bankasının, Türkiye’deki akademik camianın gerek araştırmalarına gerekse inovasyon ve geliştirmelerine de ışık tuttuğuna işaret eden Yumaklı, şöyle konuştu:
“Ülkelerin hem konjonktürel hem de farklı durumlarda kendi gıda arz güvenliklerini temin için gıda milliyetçiliği dediğimiz kavramın ortaya çıktığı bir dönemde, bu gen bankasının önemi çok daha iyi anlaşılıyor. Anadolu coğrafyasının zenginliğini de dikkate alacak olursak ve bundan sonraki dönemlerde her türlü olumsuz duruma karşı bu gen bankasının önemi de böylelikle anlaşılmış olacaktır. Türkiye Tohum Gen Bankası'nda çalışan mühendislerimizin ve diğer çalışan arkadaşlarımızın, Türkiye tohumculuğuna katkıda bulunan akademik camianın ve özellikle tohum ıslah çalışmalarına paydaş olan bütün çalışma arkadaşlarımızın bu çalışmalarında başarılar diliyorum. Yapmış oldukları bu önemli çalışmalardan dolayı da kendilerine teşekkür ediyorum.”
Ankara Tohum Gen Bankası
Ankara Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü bünyesinde genetik kaynakların toplanması ve muhafazası çalışmaları 1988 yılında başladı. Toplanan tüm materyaller ile birlikte devamlılığı sağlanan tohumların, kalıcı muhafazası için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Başbakanlığı döneminde açılışını yaptığı “Türkiye Tohum Gen Bankası” (TTGB) 2010 yılında faaliyete geçti.
Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğüne bünyesinde Ankara Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsünün bir birimi olarak kurulan Türkiye Tohum Gen Bankası, Türkiye’deki bitki genetik kaynaklarının tespiti, toplanması, muhafazası, karakterizasyonu, ıslah çalışmalarında kullanılacak gen havuzunun oluşturulması ve söz konusu materyalin uluslararası standartlarda uygun miktarda araştırma projelerine verilmesi amaçları doğrultusunda çalışmalar yürütüyor.
Yerel ve yerli tohumların da muhafaza edildiği Tohum Gen Bankasının çalışmaları çerçevesinde, biyolojik çeşitliliğin korunması için farkındalık oluşturmak ve elde edilen deneyimleri aktarmak amacı ile ulusal/uluslararası seminerler ile eğitimler de düzenleniyor. Kurum 2024 yılı itibarıyla 4 adet TAGEM projesinin doğrudan yürütücüsü olup diğer bölüm ve enstitülerin projelerine araştırmacı olarak katılım sağlıyor.
Ankara’daki gen bankasında dokümantasyon, tohum temizliği hazırlık ünitesi, kurutma ve paketleme ünitesi, 7 adet soğuk muhafaza odası, tohum fizyolojisi laboratuvarı, 2 adet iklim odası, bitki moleküler biyolojisi laboratuvarı ve bir herbaryum bulunuyor.

İzmir Tohum Gen Bankası
Türkiye ile Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (UN/FAO) arasında, Güney Batı Asya ülkelerinde tarımı yapılan bitki türlerinin, bu türlerin yabani akrabalarının ve ekonomik potansiyele sahip yabani türlerin sürveyi, toplanması, muhafazası ve değerlendirilmesi amacıyla imzalanan Uluslararası Bölgesel Merkez kurulması anlaşması çerçevesinde ülkede bitki genetik kaynaklarının korunması çalışmalarına 1964 yılında bugünkü adı Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünde (ETAE) başlandı.
1995 yılından itibaren Tarımsal Araştırma Projesi’nin (TAP) yürürlüğe girmesi ile “Bitkisel Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar” Araştırma Fırsat Alanının “Bitki Genetik Kaynakları” ve “Bitkisel Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar İçin Veri Tabanı Oluşturma” programları ülkesel olarak yürütülüyor.
Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, bu ulusal programların koordinasyon merkezi olarak görev yaparken koordinasyon görevini Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynakları Bölümü üstlenmiş durumda.
Bitki genetik kaynakları çalışmaları, sürvey, toplama, sistematik ve taksonomi, muhafaza ve dokümantasyon ana disiplinlerinde tahıllar, yemeklik tane baklagiller, yem bitkileri, endüstri bitkileri, sebzeler, meyve ve bağ ile süs bitkileri, endemik türler, tıbbi ve kokulu bitkiler gruplarınca yürütülüyor.
Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynakları Bölümü tarafından yönetilen Ulusal Tohum Gen Bankası’nda, Türkiye orijinli bitki genetik kaynaklarına ait köy populasyonları; bunların yabani akrabaları, artık kullanılmayan eski çeşitler ve kalıtsal özellikleri net olarak belirlenmiş hatların tohum örnekleri muhafaza ediliyor.
Ulusal Tohum Gen Bankasındaki baz koleksiyonların emniyet yedekleri, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Türkiye Tohum Bankasında yapılıyor.