Yavilioğlu Doğu’nun nabzını tuttu

AK Parti Erzurum Milletvekili Cengiz Yavilioğlu Başbakan Ahmet Davutoğlu’na Doğu Anadolu Bölgesi sosyo ekonomik raporunu sundu. Göç olgusundan eğitime, turizmden sanayi alt yapısına kadar kalkınma ve gelişme performansını etkileyen gelişmeleri aktaran Yavilioğlu, bölge ikliminin kalkınmada oluşturduğu tesirin azaltılması noktasında, özellikle kamu ihale yaklaşımının değiştirilmesi gereğine işaret etti.
DOĞU ANADOLU KALKINMA GERÇEĞİ
Sunumunda Bölgeler arası kalkınmışlık farkına veriler ışığında değinen Yavilioğlu, Kalkınma Bakanlığı tarafından 2011 yılında hazırlanan İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi (SEGE) Sıralaması Araştırması’na göre Bölge illerinin önemli bir çoğunluğunun ülke illeri  sıralamalarında en alt sıralarda yer aldığına vurgu yaptı.
BAŞBAKAN’A DOĞU SUNUMU
Başbakan Ahmet Davutoğlu, Doğu Anadolu Bölgesinin durumunu müzakere etmek üzere, Başbakan Yardımcıları, Genel Başkan Yardımcıları, Gurup Başkan Vekilleri ve Bölge Milletvekilleriyle bir araya geldi. Toplantıda Plan Bütçe Komisyonu Üyesi Erzurum Milletvekili Dr. Cengiz Yavilioğlu, Doğu Anadolu Bölgesinin temel sorunlarını içeren bir sunum yaptı.
KAMU YATIRIMLARI ARTTI
 AK Parti iktidarıyla bölgede kamu yatırımlarında önemli bir artış kaydedildiğine dikkat çeken Dr. Cengiz Yavilioğlu, “Doğu Anadolu Bölgesinin toplam kamu yatırımlarından aldığı payın 2008 yılında yüzde 6,3 iken, yıllar itibarıyla önemli artışlar göstererek, 2013 yılında yüzde 10,6 seviyesine kadar ulaştığını bildirdi. 2002 yılında yüzde 12.5 olan eğitim yatırımlarının, 2014 yılında yüzde 27.7’ye yükseldiğini paylaşan Yavilioğlu,  2003 yılında yüzde 11.9 olan sağlık yatırımlarının, 2007 yılında yüzde 25’e, 2013 yılında ise yüzde 16’ya yükseldiğini bildirerek, Bölgede 2002 yılında 256 km olan bölünmüş yol uzunluğunun, 2013 yılında 3.234 km’ye ulaştığını, Havayolu imkanları artırıldığını açıkladı. Yavilioğlu Doğu Anadolu Bölgesinde Sosyal yardım tutarının ve faydalanan kişi sayısının artış kaydettiğini vurguladı.
DOĞU ANADOLU YATIRIM VE TEŞVİKLER
 Bölge ekonomisinin son yıllarda yaşadığı önemli gelişmelerden birisinin de yatırım teşvik sayısı ve yatırım teşvik kapsamında yapılan yatırım tutarında yaşanan artışlar olduğuna işaret eden milletvekili Yavilioğlu, sunumunda “Doğu Anadolu Bölge illerinde 2002 yılında yalnızca 51 adet ve toplamda 184 milyon TL civarında olan yatırım teşvik belgeli yatırımlar, 2013 yılında 283 adet ve yaklaşık 5,4 milyar TL düzeyine ulaşmıştır.”dedi.
 TURİZM VE TURİST SAYISINDAKİ ARTIŞ
Doğu Anadolu Bölgesi turizm vizyonuna da değinen Yavilioğlu,  Bölgede 2003 yılında yaklaşık 425 bin olan turizm belgeli işletmelere giriş yapan turist sayısının 2012 yılında yaklaşık 800 bine ulaştığını, 2012 sonu itibariyle yerli turist sayısında yüzde 89,3 artış kaydedildiğini,  yabancı turist sayısında artış oranının ise yüzde 81,9’a ulaştığını belirtti.
YAVİLİOĞLU: ‘YOKSUL SAYISI AZALIYOR’
2009 ile 2012 yılları arasında hesaplanan Gini katsayılarına bakıldığında hem ulusal düzeyde hem de Doğu Anadolu Bölgesi’nde gittikçe daha adil dağılım yönünde bir değişim yaşandığının belirlendiğini ifade eden Yavilioğlu, ‘Bölgede yoksulluk azalmaktadır. TÜİK 2006 - 2012 verilerine göre yüzde elli risk hesaplanmasına göre yoksul oranı hem ülke genelinde hem de Kuzeydoğu Anadolu ve Ortadoğu Anadolu bölgelerinde azalan bir seyir izlemektedir. 2006 yılında her iki bölge için yüzde 16’larda gerçekleşirken bu oran 2012 yılında yüzde 13 seviyelerine kadar düşüş göstermiştir.”dedi.
SEGE VE DOĞU ANADOLU
 Kalkınma Bakanlığı tarafından 2011 yılında hazırlanan İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi (SEGE) Sıralaması Araştırması’na göre Bölge illerinin önemli bir çoğunluğunun ülke illeri  sıralamalarında en alt sıralarda yer aldığını kaydeden YAvilioğlu, Elazığ, Erzincan ve Malatya’nın orta sıralara yakın yerlerde yer aldığını ifade etti..SEGE 2011 sıralamaları incelendiğinde, tüm iller arasında son on dört sırada yer alan illerden dokuzunun, Doğu Anadolu Bölgesi illeri olduğuna dikkat çeken Yavilioğlu,. Van, Bitlis, Hakkâri, Muş illerinin son on il içerisinde yer almasını da dikkat çekici olarak yorumladı.
DOĞU ANADOLU NÜFUS VE GÖÇ GERÇEĞİ
 2013 yılı ADNKS (Adrese Dayalı Nüfusa Kayıt Sistemi) verilerine göre Türkiye genelinde Doğu Anadolu Bölgesi illeri nüfusuna kayıtlı 11 milyon 249 bin 638 kişinin bulunduğunu söyleyen Yavilioğlu, Doğu Anadolu bölgesi nüfusuna kayıtlı vatandaşların sadece yüzde 52’sinin bölgede yaşadığını belirterek göç gerçeğine işaret etti. Yavilioğlu, Bölge illerine kayıtlı nüfusun 5,4 milyonun  Bölge’de, 5,8 milyonunun ise Bölge dışında yaşadığını kaydederek  Bölgeden nitelikli insan göçü olduğunu, nitelikli göçün kendisiyle beraber sermayeyi de götürdüğünü dile getirdi.
İKLİMİN YAŞAMA ETKİLERİ ÇERÇEVESİNDE DOĞU ANADOLU
Doğu Anadolu Bölgesi ikliminin yaşam şartları ve refah düzeyine olan etkilerini de analiz eden Yavilioğlu, yıllık donlu ve karlı yaklaşık gün sayısının  Kars’ta 6 ay; Ağrı ve Erzurum’da 5 ay; Van, Muş ve Hakkâri’de ise 4 ay civarında olduğunun altını çizdi..Daha ılıman bir iklime sahip olan Elazığ ve Malatya’da ise donlu gün sayısının 2,5 ay civarında olduğunu ifade eden Yavilioğlu, bölgede inşaat yapımı gibi işler için çalışma süresinin oldukça kısa ve kısıtlı olduğuna değindi.
BÖLGELERARASI KALKINMA FARKLILIĞI
Sunumunda Bölgelerarası kalkınmışlık farkına vurgu yapan Yavilioğlu, ‘Bölge, ülke ile aynı hızda kalkınmakta, fakat ölçek ekonomileri nedeniyle gelişmiş bölgeler ile gelişmişlik makası giderek açılmaktadır. Mesela; Ülkede yüzde 10 büyüme yaşandığında; 100 TL sermayesi olan Marmara Bölgesinin büyüme sonrası sermayesi 110 TL’ye yükselirken, 10 TL sermayesi olan Doğu Anadolu Bölgesinin sermayesi ise sadece 11 TL’ye yükselebilmektedir. Dolayısıyla, aynı oranda büyüseler dahi iki bölge arasındaki gelişmişlik farkı giderek büyümektedir.”dedi.
DOĞU ANADOLU VE KOBİ GERÇEĞİ
Bölgede faaliyet veren Küçük ve orta işletmelerin durumunu da dile getiren Yavilioğlu,
 KOBİ’lerİN Türkiye’de toplam istihdamın yüzde 78’ini, toplam katma değerin yüzde 55’ini, toplam satışların yüzde 65,5’ini, toplam yatırımların yüzde 50’sini, toplam ihracatın yüzde 59’unu oluşturduğunu, ancak, KOBİ’lerin toplam krediler içindeki payının sadece yüzde 24’te kaldığını, KOBİ’lerin kredi kullanma imkanlarının sınırlı bulunduğunu söyledi.
 KREDİLERİN RİSK PRİMİNİN ÜSTLENİLMESİ
Doğu ve Güneydoğu’da bankaların verdikleri kredilerle ilgili yapılan fizibilitelerde “risk ölçümü” yüksek çıkınca bankaların bu bölgelere kredi vermekten imtina ettiğine işaret eden Yavilioğlu,’ Bu durumda, batı bölgelerinde ortalama risk puanı 5, Doğu Anadolu’da 8 puan ise, aradaki risk puan farkını devlet üstlenebilir. Böylelikle KOBİ niteliğindeki işletmelerin finans ihtiyaçları kısmen karşılanabilir.’ talebinde bulundu
 ALINAN TEMİNATLARIN BEDELLERİNİN DÜŞÜK TUTULMASI
Yavilioğlu, ‘ Diğer taraftan bankalar, kredi verecekleri KOBİ veya tarımsal işletmelerden istedikleri teminatların karşılığını düşük tutmakta, bu suretle riski azaltmaya çalışmaktadırlar. Zaten zor şartlarda kredi alan kişiler ve işletmeler için bu durum “krediden vazgeçme” sebebi olmaktadır. Yani değeri düşük tutulan teminatlardan dolayı kullanılan kredi miktarları da düşmektedir.”dedi.
 VERGİ ORANLARI
 Vergi oranları konusunda Türkiye’nin doğusu ile batısı arasında herhangi bir fark bulunmadığını, i vergi indirimlerinin, teşvik kalemleri içerisinde en önemli kriteri oluşturduğunu aktaran Yavilioğlu, ‘Yatırımların teşvik edilmesi açısından vergi indirimleri “olmazsa olmaz” niteliktedir. Doğu Anadolu için mutlaka vergi indirimi gereklidir.” İfadesini kullandı.
BÖLGELERİN BİR TUTULMASI VE YATIRIM SORUNU
Bölgede yatırım yoğunluğu sorununa teşvik bazında değinen Yavilioğlu, ‘Doğu, Orta ve Batı Anadolu bölgelerinde yaklaşık benzer teşviklerin olması; Türkiye’nin en geri kalmış bölgesi olan Doğu Anadolu Bölgesine yatırımcıların gelmesini yeterince teşvik etmemektedir. Mesela en uzun süre yürürlükte kalan 5084 sayılı teşvik yasası 49 ile yayılınca, yatırımcılar Doğu Bölgelerini tercih etmemiştir.” diye konuştu.
 KAMU ANLAYIŞI DEĞİŞMELİ
Doğu Anadolu Bölgesi iklim şartlarına uygun bir kamu anlayışı sergilenmesi gerektiğini vurgulayan Yavilioğlu, sunumunda, “ Her şeyden önce, Doğu Anadolu’nun iklim şartlarına çok fazla uymayan, Doğu ile Batı farkı fazla gözetmeyen bir kamu anlayışı vardır. Bunlardan bir tanesi ihale süreçleridir. Bilindiği gibi Doğu Anadolu bölgesinde kış şartları nedeniyle yıl içerisinde inşaat yapım süresi çok kısadır. Bununla birlikte, Kamu bütçesinin TBMM’de kabul edilmesi Aralık Ayı sonunda; kamu yatırım transferlerinin yapılması ve akabinde ihale süreçleri ise neredeyse Nisan-Mayıs aylarında başlayabilmektedir. Kamu İhale mevzuatı gereği yaklaşık üç-beş ay süren ihale süreçleri inşaat yapım aylarının boş geçmesine neden olmaktadır. Yani o yıl yatırımları bir sonraki yıla kalmakta ve bir yıl kaybedilmektedir.”hatırlatmasını yaptı.
 BÖLGEDE KAMU ÇALIŞANLARI KAPASİTESİNİN ARTIRILMASI
 ‘Özellikle son on yılda, Bölgeye merkezi bütçeden ayrılan kaynağın artırılmasına rağmen yatırımların Bölgenin sosyal ve ekonomik gelişimine katkısı sınırlı düzeyde kalmaktadır.”diyen milletvekili Yavilioğlu bu durumun sebeplerini şöyle açıkladı: ‘ Bunun temel sebeplerinden birisi, yerel yönetimlerin ve merkezi kuruluşların taşra teşkilatının kapasite eksikliğidir. Bu nedenle, merkezi kuruluşların taşra teşkilatının nitelikli personel için cazip hale getirilmesine yönelik kamu personel rejimi yeniden düzenlenmelidir.”
 DOĞU ANADOLU VE EĞİTİM VİZYONU
Doğu Anadolu Bölgesi eğitim vizyonunu da analiz eden Yavilioğlu, öğretmen açığını dile getirdi. Yavilioğlu, ‘Bölgede, öğretmenler başta olmak üzere diğer bölgelere göre daha fazla kamu personel açığı bulunmaktadır. Bölgeye atanan kamu personelleri geldikten sonra gitmenin yollarını aramakta ve çoğunlukla da bölgeden ayrılmaktadırlar. Bölge, özlük hakları iyileştirilmek suretiyle kamu personeli için cazip hale getirilebilir.’dedi.
 DOĞU ANADOLU VE ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ
Doğu Anadolu Bölgesinde OSB gerçeği ve kapasite kullanımı hakkında da sunum yapan Yavilioğlu, şunları kaydetti: ‘Bölge’de toplam 20 adet Organize Sanayi Bölgesi (OSB) bulunmakta, bunlardan 15’i faal olup, 5 tanesinin de yapımı devam etmektedir. Tamamlanan organize sanayi bölgelerinin doluluk oranı yüzde 47 civarında olup, toplam 25.000 kişi istihdam edilmektedir. Doluluk oranlarının düşüklüğü; bazı illerde OSB’lerin iyi yönetilememesinden bazı illerde ise teşviklerin yetersizliğinden kaynaklanmaktadır.  OSB’lerin emlak geliri elde edilen yerler olmaktan çıkarılıp, sanayi merkezi haline getirilmesi sağlanmalıdır.  TÜİK 2012 verilerine göre, ülke genelinde sanayi sektöründe istihdam edilen kişi sayısı 6,5 milyon kişi iken Doğu Anadolu Bölgesi’nde 275 bin kişidir.”